۞ امام علی (ع) می فرماید:
جغرافیایی که با نام «پارس جنوبی» گره‌خورده و موتور محرک اقتصاد انرژی کشور محسوب می‌شود، از حیث پایه‌ای‌ترین زیرساخت‌های رفاهی – یعنی خدمات درمانی تخصصی – با مشکل جدی مواجه است. این در حالی است که روزانه صدها میلیون مترمکعب گاز در این منطقه فرآوری می‌شود و صدها هزار نفر نیروی کار ثابت و موقت در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مستقر در این منطقه اشتغال دارند.
ضعف ساختار درمانی تخصصی امروز به نقطه‌ضعف بزرگ نفت در منطقه جنوب استان بوشهر تبدیل‌شده است؛ ساختاری که ایجاد آن می‌تواند به توسعه خدمات و بهبود وضعیت درمانی این منطقه کمک شایانی کند. البته این بدان معنا نیست که وزارت نفت و صنایع مستقر در منطقه پارس جنوبی برای توسعه این منطقه کاری نکرده‌اند، بلکه به این معناست که در بعضی از حوزه‌ها مانند درمان باید اقدامات جدی‌تر و منسجم‌تری صورت گیرد تا مردم محلی و کارکنان صنعت در شرایط اضطراری مجبور نباشند برای دریافت خدمات درمانی به استان‌هایی مثل شیراز، تهران یا اصفهان مراجعه کنند. متأسفانه اگرچه هر چهار شهر جنوبی استان دارای بیمارستان هستند، اما به دلیل ضعف خدمات پزشکی و تجهیزات، همچنین نداشتن متخصصان تمام‌وقت در همه بخش‌ها، بیشتر به درمانگاه شباهت دارند تا بیمارستان. در سال‌های اخیر بسیاری از بیماران بومی یا ساکن این منطقه گاهی به دلیل تشخیص‌های اشتباه یا نبود تجهیزات و داروهای کمیاب، سلامت خود را از دست داده‌اند.
برای مثال، بیمارستان شهر کنگان که جمعیت قابل‌توجهی از خانواده صنعت را در خود جای‌داده است، متأسفانه در سطح یک درمانگاه بزرگ و چندطبقه ظاهرشده تا بیمارستانی که بتواند خدمات لازم و ضروری را به مراجعه‌کنندگان و بیماران ارائه دهد. صدای اعتراض مردم این منطقه هم هیچ‌وقت نه به گوش مدیران صنعت و نه متولیان حوزه بهداشت رسیده است. این در حالی است که وزارت نفت در استان همجوار یعنی فارس، بیمارستان و درمانگاه مجهز با کادر تخصصی کامل احداث کرده است. آیا این خواسته زیادی است که مردم چهار شهر جنوبی استان – جم، کنگان، عسلویه و دیر – از مسئولان دارند؟ آیا تأسیس یک بیمارستان تخصصی و مجهز خواسته‌ی زیادی است؟ وضعیت خدمات‌دهی بیمارستان‌های این چهار شهرستان آن‌قدر مأیوس‌کننده است که بیشتر مردم این منطقه می‌گویند کاش به‌جای این چهار بیمارستان، یک بیمارستان وجود داشت اما بیمارستانی به‌روز و مجهز که نیاز مردم را در حوزه درمان و بهداشت کاملاً مرتفع می‌کرد.
متأسفانه بررسی زیرساخت‌های درمانی موجود در شهرستان‌های عسلویه، کنگان، جم و دیر، تصویر تقریباً یکسانی ارائه می‌دهد: بیمارستان‌هایی با ظرفیت پایین، امکانات محدود، کمبود متخصصان و ناتوان در پاسخگویی به نیازهای واقعی منطقه‌ای با ماهیت صنعتی. در میان این بیمارستان‌ها، بیمارستان جم وضعیت نسبتاً بهتری دارد، اما این بیمارستان هم تنها برای ظرفیتی مشخص طراحی و احداث‌شده است. در این میان، پیش‌ازاین دکتر سمیه راهپیما، رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت بوشهر و خارگ، گفته بود: «ظرفیت بیمارستان جم برای جمعیت ۱۰ هزار نفر طراحی‌شده بود، ولی اکنون به بیش از ۲۰۰ هزار نفر خدمات می‌دهد.»
خدمات‌دهی به ۲۰۰ هزار نفر کجا و طراحی برای ۱۰ هزار نفر کجا؟! قطعاً این بیمارستان پاسخگوی این حجم از تقاضا نیست و نمی‌تواند به نحو مطلوبی خدمات‌رسانی کند. یکی دیگر از مشکلات این بیمارستان‌ها نیز کمبود نیروهای متخصص در رشته‌های مختلف است. به گفته دکتر مهرداد حسین‌زاده، رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت بوشهر، «برخی رشته‌های تخصصی به دلیل کمبود امکانات یا نبود انگیزه جذب نیروهای متخصص در منطقه پارس جنوبی، به‌سختی فعال می‌مانند.»
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در بیمارستان‌های فعلی این منطقه، نبود ICU صنعتی، مراکز سوختگی و کلینیک‌های فوق تخصصی باعث شده بیماران حاد به شیراز یا بوشهر اعزام شوند. اعزام‌هایی که در شرایط بحران (نظیر مسمومیت‌های شیمیایی یا حوادث شغلی) گاهی منجر به مرگ می‌شود.
این وضعیت و کمبودها باعث شده که نه‌تنها مردم بومی منطقه، بلکه کارکنان صنایع پارس جنوبی نیز از روندهای درمانی ناراضی باشند. در این باره یکی از کارکنان منطقه ویژه عسلویه به «بامداد جنوب» گفت: برای اعزام بیمار به مراکز پیشرفته، باید چند امضای مدیریتی بگیریم؛ انگار باید ثابت کنیم بیمار ارزش درمان دارد. درمانگاه‌ها هم شلوغ، پزشکان خسته و صف نوبت‌ها طولانی است.
به گفته این مهندس شیمی، عوامل متعددی در شکل‌گیری وضعیت فعلی نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: تراکم جمعیتی شناور و فاقد پوشش بیمه‌ای منسجم؛ نبود نهاد هم‌راستا در مسئولیت اجتماعی (CSR)؛ فقدان مشوق‌های پایدار برای جذب متخصصان؛ الگوی غلط مدیریت دوگانه درمان (عمومی–صنعتی).
یک فعال اجتماعی در عسلویه نیز با ابراز نارضایتی از وضعیت درمانی منطقه بیان کرد: دسترسی به پزشک متخصص زنان یا قلب برای مردم بومی مثل بخت‌آزمایی است. بسیاری با هزینه شخصی به استان فارس می‌روند. انگار اینجا جان آدمی برای هیچ مسئول یا مقامی مهم نیست. بسیاری از بیماران، تحت تاثیر آلودگی‌های صنعت، با بیماری‌ها و عارضه‌های جدی روبه‌رو هستند ولی زیرساخت‌های درمانی این منطقه توان تجویز نسخه درمان برای آن‌ها را ندارند و این بیماران گاه در شرایط بسیار بغرنج و اورژانسی به شیراز یا بوشهر و گاه اصفهان منتقل می‌شوند. واقعاً چرا؟
وی با بیان اینکه ما نمی‌گوییم صنعت نفت کاملاً مقصر است، افزود: مسئولان استان به‌خصوص مسئولان پیشین مقصرند، چون به‌جای ایجاد یک بیمارستان تخصصی مجهز، اقدام به ساخت چندین بیمارستان در جنوب استان کرده‌اند که تنها یکی از آن‌ها قادر به ارائه خدمات نسبتاً مطلوب است و بقیه درمانگاه‌هایی بزرگ‌اند که در برخورداری از کادر پزشکی متخصص و مجرب مشکل دارند.
در پایان این گزارش نگاهی به مناطق انرژی‌محور جهان و رویکرد آن‌ها به حوزه درمان می‌اندازیم تا شاید راه‌حلی برای مدیریت وضعیت فعلی درمان در محدوده پارس جنوبی پیدا شود. در بسیاری از مناطق نفت‌خیز جهان نظیر تگزاس، آبوجا یا خلیج مکزیک، شرکت‌های انرژی مشارکت فعالی در احداث مراکز درمانی تخصصی برای پاسخگویی به نیازهای منطقه‌ای دارند.
در الگوهایی همچون «Medical-Energy Hub»، بیمارستان‌های صنعتی هم به کارکنان خدمت می‌دهند و هم بخش عمومی را پوشش می‌دهند، آن‌هم با بهره‌مندی از مدل‌های مشارکت عمومی–خصوصی و بودجه CSR هدفمند.
با الهام از این طرح می‌توان احداث «مرکز تخصصی سلامت پارس جنوبی» را برای منطقه‌ای که در حوزه درمان در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است، پیشنهاد داد. با توجه به ویژگی‌های جمعیتی، ماهیت ریسک صنعتی و فاصله از مراکز درمانی مادر، احداث یک بیمارستان تخصصی با ویژگی‌هایی چون ظرفیت ۱۵۰ تا ۲۰۰ تخت فعال با قابلیت توسعه تخصص‌هایی مانند سوختگی، مسمومیت شیمیایی، قلب، روان‌پزشکی صنعتی، داخلی، مالکیت مشارکتی (وزارت نفت، وزارت بهداشت، پتروشیمی‌ها، شهرداری)، اختصاص پنج دهم درصد از سود خالص شرکت‌های پتروشیمی برای این مهم، اختصاص مسکن برای پزشکان، پاداش عملکرد و صندوق رفاه درمانی بومیان را می‌توان پیش‌بینی کرد.
این مرکز درمانی با اهدافی نظیر افزایش اعتماد عمومی به صنعت، کاهش زمان واکنش به حوادث صنعتی، ارتقاء شاخص رضایت شغلی و سلامت روان نیروی انسانی و تثبیت توسعه پایدار در منطقه ویژه انرژی و سلامت می‌تواند در اولویت بخش صنعتی و مدیران ارشد استان قرار بگیرد.
یادآوری می‌شود مردم جنوب بوشهر دیگر فقط میزبان صنعت نیستند؛ بلکه امروز خواهان سهیم شدن در مزایای آن هستند. احداث بیمارستانی تخصصی در این منطقه نه‌تنها پاسخ به مطالبه‌ای انسانی، بلکه بخشی از حکمرانی پایدار در حوزه انرژی است. وزارت نفت اگر به دنبال ارتقای تاب‌آوری اجتماعی و رضایت نیروهای کلیدی صنعت است، باید این مطالبه را به‌جای وعده، در ردیف عملیاتی‌ترین اولویت‌ها قرار دهد.
خبرنگار
مدیر مسئول و صاحب امتیاز پایگاه خبری: قاسم احمدی تمامی حقوق این سایت محفوظ است.
