🔻ضرورت سرمایه گذاری صنایع نفت و گاز در اتصال ریلی اهواز به شیراز و بوشهر_عسلویه

✍🏻احسان اسدی پور(کارشناس حوزه انرژی و بین الملل)

*خلاصه متن:
طولانی شدنِ اجرای راه آهن شیراز به بوشهر و عسلویه که موجبات گلایه مردم استان های بوشهر و جنوب فارس را در پی داشته است حکایت از آن دارد که در این استان ها بدون سرمایه گذاری مجموعه ثروتمند انرژی (بخش دولتی و بخش خصوصی) ، اجرای پروژه های راه آهن به نتیجه مطلوب و در زمان مناسب نخواهد رسید……………

🔷از سال ۱۲۲۷ هجری شمسی که برای نخستین بار صدای سوت قطار در ایران به گوش رسید و مسیر رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی به وسیله لوکوموتیو بخار به یکدیگر متصل گردیدند، تا کنون (سال ۱۳۹۹ هجری شمسی) که اقصی نقاط کشور دارای خطوط ریلی است ، راه آهن ایران برهه‌های زمانی و تاریخی مختلفی را پشت سرگذاشته اما آنچه که در همه این برهه ها مشترک بوده اهمیت و جایگاه راه آهن و خطوط ریلی است به نحوی که با وجود گسترش سایر صنایع حمل و نقل همچون حمل و نقل هوایی، باز هم صنعت حمل و نقل ریلی در سراسر جهان و خاصّه ایران جایگاه رفیع خود را حفظ کرده است.

استان های خوزستان و بوشهر به جهت مجاورت با خلیج فارس و کشور عراق خصوصا شهر بصره که بسیار مورد توجه استعمارگران بریتانیایی بود ، از اولین و مهمترین مناطقی بودند که دارای خطوط ریلی و راه آهن شدند به گونه ای که در سال ۱۲۹۷ (ه.ش) ، انگلیسی ها راه آهنی از بوشهر تا برازجان به طول ۶۰ کیلومتر احداث کردند که جهت مقاصد استعماری نظامی و واردات کالاهای انگلیسی از آن استفاده می کردند اما پس از پایان جنگ جهانی اول آن را جمع و به بصره منتقل کردند.
استان خوزستان نیز پیش از آنکه با مصوبه اسفندماه مجلس وقت در سال ۱۳۰۵ (ه.ش) به راه آهن سراسری بپیوندد و در سنوات بعد بنادر استراتژیک خرمشهر و امام خمینی (بندر شاهپور سابق) به این خط ریلی مرتبط شوند در مناطق نفتی خود دارای ” راه آهن شرکت نفت” بود که طول آن را ۱۶۵ کیلومتر تخمین می زنند و دارای خصوصیت ضد حریق و ضد انفجار بوده است.

راه آهن سراسری، در سال های جنگ تحمیلی خدمات ممتازی را در جابجایی رزمندگان و تجهیزات و ادوات نظامی ارائه کرد و پس از پایان جنگ ، در همه دولت ها و ادوار مجلس شورای اسلامی در خصوص گسترش و تقویت آن اقدامات بسیار خوبی صورت پذیرفت لیکن حق مطلب در خصوص استان های خوزستان ، بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد که خطوط مقدم دفاع و اولین عقبه آن خطوط بودند و امروز نیز از معابر اصلی زوّار کربلا و کاروان های راهیان نور هستند، ادا نشد و همچنان بسیاری از طرح ها و لوایح راه آهن آنها روی کاغذ مانده است.

اتصال ریلی این سه استان که به همراه استان فارس ، استان های زرخیز کشور هستند و عمده منابع نفت، گاز ، آب و برق کشور را تامین می کنند، از اساسی ترین اقداماتی است که می بایست تا کنون به مرحله اجرا در می آمد اما با وجود وعده هایی که عمر آنها به بیش از دو دهه می رسد یا عملیاتی نگردیده اند و یا عملیات اجرایی آنها به اتمام نرسیده است.

راه آهن اهواز به شیراز و اهواز به بوشهر می تواند ضمن اتصال چهار استان خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و بوشهر به یکدیگر و بهره مندی مردم نجیب این استان ها از مزایای آن، با سرویس دهی به صنایع به ارتقاء بهره وری و اجرای آنها کمک کند. این راه آهن می تواند به صنایع مختلف از جمله صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مثل تاسیسات نفتی مناطق نفت خیز جنوب، پالایشگاه های گاز بیدبلند و بیدبلند خلیج فارس بهبهان، پتروشیمی و تاسیسات نفتی گچساران، طرح های پتروشیمی دهدشت، ممسنی و کازرون و ابرپالایشگاه ها و پتروشیمی های عسلویه و کنگان و … خدمات رسانی کند اما تجربه طولانی شدنِ اجرای راه آهن شیراز به بوشهر و عسلویه که موجبات گلایه مردم استان های بوشهر و جنوب فارس را در پی داشته است حکایت از آن دارد که در این استان ها بدون سرمایه گذاری مجموعه ثروتمند انرژی (بخش دولتی و بخش خصوصی) ، اجرای پروژه های راه آهن به نتیجه مطلوب و در زمان مناسب نخواهد رسید. به همین دلیل می طلبد که مجموعه وزارت نفت و هلدینگ های پتروشیمی و سایر شرکت ها و تاسیسات و کارخانجات مستقر در این استان ها در امر سرمایه گذاری و تامین مالی این پروژه های ریلی مشارکت نمایند؛ سرمایه گذاری زیربنایی که با کاهش بسیاری از هزینه های حمل و نقل مسافر و کالا (صادرات محصولات و واردات مواد اولیه) علاوه بر سود آوری ، شکوفایی و پیشرفت بیشتر این استان ها و بالطبع کل کشور را در پی خواهد داشت. بالاترین سطحِ از عمل مجموعه انرژی کشور به مسئولیت های اجتماعی می‌تواند همین موضوع سرمایه گذاری در اجرای طرح های راه آهن باشد. اجرای این طرح ها همچنین می تواند زمینه اشتغال گسترده و رونق صنایع مرتبط با آن مثل فولاد، سیمان، واگن سازی و غیره را فراهم کند.

سرگذشت شهرهای مهم قدیمی نفتی ایران که روزی هر کدام به نوعی شهر اولین ها بودند و بهترین امکانات کشور و شاید روز دنیا را در اختیار داشتند با افول ذخایر و یا تغییر شرایط و اوضاع از رونق آنها کاسته شده و یا متاسفانه متروکه شده اند. این وضعیت، زنگ هشدار را برای سایر مناطق دارای ذخایر نفت و گاز به صدا درآورده است که تضمین آینده پر رونق و جلوگیری از مهاجرت های مخرّب مستلزم اجرای طرح های زیربنایی از جمله همین خطوط ریلی است و این مهم نه یک لطف به این مناطق زرخیز ، بلکه یک ضرورت و وظیفه است