«حاجیه آمنه » واقف بزرگ کنگان را بهتر بشناسیم.

       در واپسین سالهای قرن دوازدهم هجری قمری  وقایع ناگواری در کنگان رخ داد

شیخ حسن بن جباره ی نصوری حاکم بخش غربی قلمرو آل نصور در سال ۱۲۸۳ قمری در مسیر کنگان گاوبندی توسط شیوخ قبیله ی « آل حرم » به قتل رسید . چند سال بعد هم برادرش شیخ مذکور بن جباره پس از شکست از نیروهای دولتی در جنگ موسوم به « جنگ کلات سرخ » دستگیر و در شیراز به دار کشیده شد .
به سبب این اتفاقات و بعضی مصلحت های دیگر ، شیوخ نصوری مرکز حکومت بخش غربی خود را از کنگان به بندر طاهری ( سیراف ) منتقل کردند .
آنها پس از این انتقال، اداره روستاهایی که در منطقه ی غرب طاهری قرار داشتند ، یعنی ازروستای بنک تا اختر ، را به یکی از مردان طایفه ی « آل راشد » از خاندانهای معتبر روستای بنک واگذار کردند .
آل راشد در جنگ کلات سرخ همپا و همدوش با آل نصور جنگیده بودند و صالح بن سلطان از بزرگان این خاندان به شمار می رفت .
در کتاب « سرزمین های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان » نوشته ی محمد علیخان سدید السلطنه آمده است که « کدخدا ی تمبک و اختر ، عبدالله غریب است و در تحت امر صالح سلطان است.» در این کتاب مطالب دیگری در مورد صالح سلطان و مالیات زمین ها و باغ های کنگان نوشته شده است .
بر اساس اظهارات آگاهان و قدمای کنگان و بنک ، مرحوم صالح سلطان محمد ابول متولد سال ۱۲۲۷ شمسی ، دو همسر داشته که یکی از آنها به نام « زینی ملک » اهل تشیع و فارس زبان بوده و دیگری حاجیه آمنه نام داشته که از طایفه ی خود سلطان صالح بوده و عرب زبان و اهل تسنن بوده است .
مرحوم زینی ملک حسینیه ای را در کنگان بنا نمود که هنوز نیز پا برجا و فعال است . این حسینیه امروز « حسینیه ی شهید سید حسن هاشمی » نامیده می شود و در خیابان وحدت کنگان قرار دارد .
حاجیه آمنه نیز مسجدی را برای نمازگزاران اهل سنت کنگان بنا کرد که این مسجد هم تاکنون پابرجاست و به عنوان مسجد « نور اهل سنت کنگان » شناخته می شود .
حاجیه آمنه قطعه زمین بزرگی را که امروز در مرکز شهر کنگان قرار گرفته ، برای تامین مخارج « مسجد نور » وقف نمود .
موقوفه ی حاجیه آمنه از شرق قلعه ی قدیم کنگان یعنی محلی که اینک مدرسه ی حضرت فاطمه ی زهرا قرار دارد تا انتهای شمالی پارکی که در نبش خیابان استقلال ( خور چوری ) است، شروع می شود و تا پای کوه ادامه می یابد .
به عبارت دیگر ، زمین ما بین خیابان معلم تا چند متر نرسیده به اداره ی پست در شرق بلوار امام خمینی جزئی از این موقوفه است .
ادارات تربیت بدنی ، آموزش و پرورش و دریابانی و بقیه ی ساختمانها و تاسیساتی که در همین راستا به سمت کوه احداث شده اند، در این موقوفه قرار گرفته اند.
امروز بسیاری از خانه های شهروندان کنگانی در این موقوفه قرار دارد که صاحبان آنها هر سال اجاره ی زمین را به اداره اوقاف کنگان پرداخت می کنند و صرف هزینه های مسجد نور کنگان می گردد.
مرحوم صالح سلطان از دو همسر خود صاحب فرزند نشد و بلا عقب از دنیا رفت .
پس از صالح سلطان برادر زاده اش « احمد ماجد سلطان » مسئولیت نیابت حکومت آل نصور در منطقه ی تحت اداره ی عمویش را بر عهده گرفت .
مرحوم اسد الله اسفندیاری ملقب به « یمین الملک » یا « یمین الممالک » در سال ۱۳۰۰ شمسی از طرف دولت احمد شاه قاجار به سمت « کارگزار خلیج فارس » منصوب شد و ماموریت یافت که به کل بنادر و جزایر خلیج فارس سفر نماید و گزارش کاملی راجع به اوضاع بنادر جنوب را به دولت ارائه دهد .
یمین الملک در بندر کنگان با « مرحوم احمد ماجد سلطان » کدخدا و چند تن از بزرگان محل مصاحبه کرد و اقوال ایشان و دیدگاه های خود را در گزارش مبسوطی به حکومت ارائه داد .
در تمبک و طاهری نیز با بزرگان محل از جمله مرحوم شیخ حاتم سوم نصوری ( حاتم بن حاتم ) دیدار کرد و مطالب مهمی از بیانات شیخ را در گزارش خود به دولت ارائه داد . در این گزارش نیز اطلاعات ذی قیمتی از اوضاع و احوال آن زمان کنگان درج شده که علاقمندان می توانند در کتاب دو جلدی « همزاد با دریا » مطالعه نمایند.
حسن عبداللهی – بنک – چهارم خرداد ۱۴۰۰ شمسی

منابع :
۱- تحولات سیاسی صفحات جنوبی ایران، مجموعه گزارش های کارگزاران بنادر و جزایر مسکون خلیج فارسی به کوشش محمد باقر وثوقی ، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی ، مرکز چاپ و انتشارات وزارت خارجه، تهران ، ۱۳۸۱
۲- سرزمین های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان در صد سال پیش، محمد علی خان سدید السلطنه ی بندر عباسی ، استخراج و تنظیم و تحشیه ، احمد اقتداری ، شرکت انتشارات جهان معاصر ، تهران ۱۳۷۱
۳- برگی از تاریخ خلیج فارس ، سیری در تاریخ خاندان نصوری در بنادر خلیج فارس ، عمید نصوری ( بر اساس یادداشت های پدرشان مرحوم شیخ جبار نصوری ) ، انتشارات ؟ ، تهران ، سال ۱۳۹۹
۴- مصاحبه با بزرگان کنگان و بنک بویژه بزرگان خاندان راشدی در بنک .
مصاحبه با رئیس و کارشناس محترم اداره ی اوقاف کنگان

بنک نیوز

خبرنگار